Tachtig jaar geleden: Heracles Almelo voor de tweede keer landskampioen

Tachtig jaar geleden, om precies te zijn op zondag 22 juni 1941, mocht Heracles zich voor de tweede keer in de geschiedenis tot landskampioen kronen.

De eerste keer was dat in 1927 gebeurd. Het was een grote verrassing, want niemand had de Almeloërs vooraf serieuze kansen toegedicht tegenover de favorieten Ajax en NAC. 

In 1941 voorzag de sportpers wel een prominente rol voor Heracles in de kampioenscompetitie (een soort play-offs avant la lettre, waarin de kampioenen van de districten West I en II, Noord, Oost en Zuid om het landskampioenschap streden). Niet voor niets was de ploeg onder leiding van de geniale spelverdeler en international Frens van der Veen in 1938 en 1940 al heel dicht bij de titel geweest. Beide keren moest Heracles het echter in de laatste, beslissende wedstrijd afleggen tegen Feijenoord.    

De bal rolde door

Dat er ondanks de Duitse bezetting werd doorgevoetbald, lijkt achteraf misschien wat vreemd. Maar de Duitsers was er in het begin alles aan gelegen om de indruk te wekken dat het dagelijkse leven gewoon doorging. Bovendien hechtten ze grote waarde aan sport en zagen ze in het voetbal ongetwijfeld een middel bij uitstek om de normaliteit te benadrukken. Wel werd het in 1941 voor Joden verboden om lid te zijn van een sportvereniging, maar van razzia’s en deportaties was nog geen sprake, die kwamen pas in 1942 op gang. De bal rolde ondertussen door – tot in 1944. Ook op de toeschouwersaantallen hadden de omstandigheden geen invloed – die namen zelfs toe, een verzetje kon men immers wel gebruiken. 

Voor Heracles was de bezetting niet helemaal zonder gevolgen gebleven. Al gauw na de Duitse inval in mei 1940 was de Schotse trainer Tom Jennings opgepakt en in een interneringskamp bij Münster gestopt. Aanvoerder Henk Koldewijn nam toen zo goed en zo kwaad als het ging de leiding van de trainingen op zich. 

Vijfde kampioenschap van het oosten

In de competitie 1940/1941 van de Eerste Klasse Oost zijn het NEC en Heracles die de lakens uitdelen. Voor de overige acht ploegen (Tubantia, Sportclub Enschede, Enschedese Boys, Wageningen, Quick Nijmegen, Hengelo, AGOVV en Go Ahead) is slechts een bijrol weggelegd. Het belang van de onderlinge duels is dus groot. 

Het eerste duel in Nijmegen eindigt onbeslist, maar niet bepaald vreedzaam. In en rond het veld lopen de emoties hoog op. Na afloop stormen Nijmeegse supporters het veld op om de Heraclieden wat klappen uit te delen. Het bestuur van NEC wordt verweten dat het niet genoeg maatregelen had getroffen, maar het maakt zich vooral druk om een goal die ten onrechte zou zijn afgekeurd. Ze dienen zelfs een officieel protest in, maar dat haalt niets uit.      

De nek-aan-nek-race beleeft op de laatste speeldag zijn ontknoping als NEC naar Almelo komt. Heracles voert de ranglijst aan met twee punten meer dan NEC en heeft aan een gelijkspel dus genoeg. Maar zo ver komt het niet. In de tweede helft walst Heracles over NEC heen. Het wordt 5-0, met een hattrick van linkervleugelspits Freek Jaarsma. Voor de vijfde keer in de geschiedenis is Heracles oostelijk kampioen en kan het zich opmaken voor de kampioenscompetitie. 

Kampioenscompetitie

De tegenstanders zijn VSV (voorloper van Telstar), ADO, het Groningse Be Quick en PSV, de kampioen van 1929 en 1935. Heracles schiet uit de startblokken met overwinningen op ADO, PSV en VSV. Dan hapert de machine in Den Haag, maar Heracles gaat na vier wedstrijden nog wel aan de leiding met zes punten (een overwinning was twee punten waard), voor ADO met vijf en PSV met vier punten. 

Na twee simpele overwinningen op Be Quick kan Heracles in de zevende, voorlaatste ronde, uit bij VSV, de titel al pakken maar de ploeg komt niet verder dan een gelijkspel. In de laatste ronde komt PSV, op twee punten achter Heracles, naar Almelo. Weten de Eindhovenaren te winnen, volgt een extra duel op neutraal terrein. En anders is Heracles kampioen. 

Kampioenswedstrijd tegen PSV

Op de snikhete zondag van 22 juni 1941 verzamelen zich zo’n 12.000 toeschouwers aan de Bornschestraat.       

Eerder in Eindhoven was het 5-1 voor Heracles geworden, maar die uitslag was ronduit geflatteerd. PSV had veel kansen laten liggen en de tegengoals wel erg makkelijk weggegeven, wat journalisten tot de conclusie bracht dat het stopperspilsysteem dat PSV hanteerde toch wel geduchte risiso’s inhield.

Qua techniek en veldspel slaan de kenners de Eindhovenaren hoger aan dan de Almeloërs, die het meer van inzet en strijdlust moeten hebben. 

Dat beeld wordt meteen vanaf het eerste fluitsignaal van scheidsrechter Nico Twisterling bevestigd. PSV voetbalt beter en combineert er voorin lustig op los, terwijl Heracles een matte, stroeve indruk maakt en nauwelijks tot een fatsoenlijke aanval komt. Na dik een kwartier resulteert het Brabantse overwicht in een voorsprong als hun spits Wim Middel profiteert van een misverstand tussen linksback Ab Dekkers en doelman Frits Dekkers, zijn broer. 

Heracles is het daarna even helemaal kwijt. Dekkers houdt met enkele fraaie reddingen zijn ploeg op de been. De Almeloërs knokken zich echter terug in de wedstrijd en komen in de 35e minuut verrassend op gelijke hoogte. Van der Veen schudt eerst twee PSV’ers van zich af, stuurt dan Jaarsma de diepte in en diens voorzet wordt door midvoor Johan Veldhuis feilloos langs PSV-doelman Leo Boumans gekopt, 1-1.       

Na rust is het aanvankelijk weer PSV dat domineert. Het lijkt wachten op een nieuwe voorsprong voor de bezoekers. Op de tribunes ziet men het met lede ogen aan. Onder de journalisten van regionale en alle grote landelijke dagbladen wordt al gespeculeerd waar over een week de beslissingswedstrijd zal plaatsvinden. Maar dan, na een kwartier in de tweede helft, kantelt de wedstrijd binnen een tijdsbestek van twee minuten volkomen. 

Hattrick Johan Veldhuis

Bij een uitbraak van Heracles forceert rechtsbuiten Broer Krabshuis een corner. Hij plaatst de bal hoog voor het doel en weer is het Veldhuis die met zijn hoofd het doel vindt, 2-1. De voorsprong is volkomen tegen de verhoudingen in, maar niemand die erom maalt. En daar is ook geen tijd voor, want nog geen minuut later zet Veldhuis met een fraaie omhaal de 3-1 op het bord. Met de hattrick brengt hij zijn totaalscore op 34 goals in 26 wedstrijden, waarvan 14 in de kampioenscompetitie. 

Er is nog een klein halfuur te gaan. PSV probeert met man en macht nog iets te forceren, maar veel overtuiging zit er niet meer in hun aanvalsspel. Heracles profiteert van de ruimtes die PSV laat vallen en loopt via Krabshuis en tweemaal Jaarsma zelfs nog uit naar 6-1. De monsterscore doet een heel andere wedstrijd vermoeden dan die we in werkelijkheid gezien hebben, constateren de kranten. Maar ze zijn het er ook allemaal over eens dat Heracles de terechte kampioen is.

Bescheiden feestje

Tegen de avond volgt nog een zegetocht in landauers door de stad met als eindbestemming café-restaurant Van Ouds de Prins aan de markt. Blijdschap en trots alom in Almelo, maar doordat muziek, of het nou van een muziekkorps of een orkestje komt, door de bezetter is verboden, blijft het bij een bescheiden feestje.